Στις δημοκρατικές χώρες της Δύσης, το δικαίωμα των πολιτικών προσφύγων στο άσυλο και στη συνακόλουθη προστασία τους θεωρείται δεδομένο. Το δικαίωμα, όμως, αυτό σε πολλές περιπτώσεις θυσιάζεται στον βωμό οικονομικών, πολιτικών και άλλων συμφερόντων. Οι ηθικές αξίες και οι ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αρχές των δυτικών χωρών τελικά υπονομεύονται διαρκώς από ένα πλέγμα οικονομικών και πολιτικών σχέσεων μεταξύ των κρατών. Έτσι, ενώ συνεχίζονται οι σχέσεις μεταξύ των δυτικών χωρών και των δικτατορικών καθεστώτων, ταυτόχρονα παρέχεται πολιτικό άσυλο στους κυνηγημένους. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου αυτή η προστασία αλλά και η ίδια η έννοια του έννομου κράτους καταργούνται, όπως στις περιπτώσεις των δολοφονιών των Κούρδων ηγετών στην Αυστρία (1989) και στη Γερμανία (1992) από το ισλαμικό δικτατορικό καθεστώς του Ιράν. Και στις δύο περιπτώσεις οι δολοφόνοι, πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών του Ιράν, με την ανοχή των κρατών αυτών, διέφυγαν και επέστρεψαν στο Ιράν, χωρίς μετέπειτα κυρώσεις σε βάρος του ισλαμικού καθεστώτος.
Από την άλλη πλευρά, οι πολιτικοί πρόσφυγες/εξόριστοι βρίσκονται ψυχικά διαρκώς στο μεταίχμιο ως προς τον τόπο και τον χρόνο. Δεν ανήκουν ούτε στη χώρα προέλευσής τους ούτε στη χώρα υποδοχής τους, ενώ ο χρόνος για τους περισσότερους λειτουργεί εντελώς διαφορετικά. Αυτή η κατάσταση σε κάποιους λειτουργεί δημιουργικά, ενώ σε κάποιους άλλους καταστροφικά, καθώς σε πολλές περιπτώσεις το μυαλό τους έχει «αγκυροβολήσει» σε έναν μακρινό τόπο και στο παρελθόν. Το άτομο συχνά μένει στάσιμο και δεν προφταίνει τις αλλαγές και τις εξελίξεις ούτε στη χώρα καταγωγής του ούτε στη χώρα υποδοχής του.
Όταν κυνηγήθηκα από το δικτατορικό καθεστώς της Τουρκίας ήμουν 19 χρονών. Η τουρκική χούντα με αναζητούσε, επειδή ως νέος συμμετείχα στον πολιτικό αγώνα των Κούρδων για την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν. Αφού για ενάμιση χρόνο κρυβόμουν και ζούσα κάτω από δύσκολες συνθήκες, αναγκάστηκα να διαφύγω στην Ελλάδα και να ζητήσω πολιτικό άσυλο∙ το πήρα. Ήταν το 1984, ήταν ακόμα νωπή η μνήμη από την ελληνική χούντα και ακόμα επέστρεφαν οι Έλληνες πολιτικοί εξόριστοι από το εξωτερικό. Η Ελλάδα τότε δεν παρείχε κάποια πρόνοια στους πολιτικούς πρόσφυγες. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι περισσότεροι απ’ αυτούς έφευγαν από την Ελλάδα προς τις χώρες της δυτικής Ευρώπης, στις οποίες υπήρχε μέριμνα και πρόνοια, αλλά και πιο γρήγορη ένταξη και απόκτηση της υπηκοότητας.
Εγώ όμως έμεινα στην Ελλάδα. Ήθελα να ολοκληρώσω τις σπουδές μου - είχα εισαχθεί στη Σχολή Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. - και μετά να φύγω και εγώ. Τελειώνοντας τις σπουδές μου, αμέσως ήρθε ο γάμος μου με μια Ελληνίδα και έτσι έμεινα στην Ελλάδα. Η απόκτηση της ελληνικής υπηκοότητας αργούσε και δεν είχα και πολλές επιλογές, καθώς η σύζυγός μου δεν ήθελε να φύγουμε προς τη δυτική Ευρώπη. Όταν επιτέλους απέκτησα την ελληνική υπηκοότητα, αφού υπηρέτησα και στον ελληνικό στρατό, άνοιξε ο δρόμος για τον διορισμό μου στη δημόσια εκπαίδευση.
Η νοσταλγία για τον τόπο όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα διαπερνά το εικαστικό μου έργο, με αποτέλεσμα ένα μέρος του να έχει και πολιτική διάσταση. Το 2006 ήμουνα 42 χρονών και μετά από 24 χρόνια μπόρεσα να επισκεφτώ το Κουρδιστάν και να ξαναδώ το σπίτι μου. Ανάμεικτα συναισθήματα: πόνος, απώλεια, αλλά και χαρά για όσα είχα καταφέρει να κερδίσω με κόπο και επιμονή στην Ελλάδα.
12/08/2022
Serhad Bapir
ζωγράφος – χαράκτης
* Από τον κατάλογο της ετήσιας έκθεσης του Συλλόγου Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών Βορείου Ελλάδος, “Χαμένα πρόσωπα – λήθη και μνήμες, εκατό χρόνια μετά το 1922”, Οκτώβριος του 2022, Θεσσαλονίκη.
Ο κατάλογος της έκθεσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου