Δευτέρα 31 Μαρτίου 2008

Πρόλογος του Κώστα Λαχά στο κατάλογο "Χαρακτική Σερχάτ - Grafikên Serhad"

Πόνος
κάνει άνθρωπο στοχαστικό
στοχασμός
κάνει άνθρωπο σοφό
σοφία
κάνει ζωή υποφερτή *



Ο σεμνός νέος που επί χρόνια έβλεπα συχνά σε εκθεσιακούς χώρους, αίθουσες καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, αλλά και σε φεστιβάλ κομματικών νεολαιών και πολιτικές συγκεντρώσεις, ο νέος με τον οποίο διασταυρωνόταν ευγενικά τα βλέμματά μας, σίγουρα κάθε Απρίλιο, στην επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων, και κάθε Μάϊο σε ανάλογες πρωτοβουλίες μνήμης των Ποντίων, μου ήταν πάντα προσφιλής αυτός ο νέος, σαν μια υπεύθυνη ανθρώπινη παρουσία που αγωνιούσε, τόσο για την ενδυνάμωση του πνευματικού και καλλιτεχνικού του οπλοστασίου, όσο και για τη συμμετοχή του, ως πολίτη, σε μείζονος σημασίας γεγονότα που σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία μας, όπως διαμορφώθηκε, μετά το Κίνημα των Νεοτούρκων και τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, στην ευρύτερη γεωπολιτική περιοχή μας.
Τον γνώριζα, λοιπόν, χωρίς και να τον ξέρω.

Γυναίκα 2, 1991, χάραξη σε λινέλιουμ, 22,5x17,5 εκ

Έτσι, εντελώς αβίαστα, καλλιεργήθηκε, εκ του μακρόθεν, μ΄αυτόν τον διακριτικό, μέσα στη σοβαρότητά του, νέο, μια έντονη διάθεση προσέγγισης ανάμεσά μας, αλληλογνωριμίας και, γιατό όχι, φιλίας, αφήνοντας την ωρίμανση των αμοιβαίων αισθημάτων μας στον καιρό, εωσότου, πρόσωπο με πρόσωπο, αποκαλύφθηκαμε και οι δυο, μιλώντας για κοινές αγάπες σε επαγγελματικούς χώρους συναφείς με το αντικείμενο σπουδών του και τις δικές μου ασχολίες : στην Γκαλερί «ΚΟΧΛΙΑΣ», αρχικά- εκεί στο υπόγειο της οδού Μητροπολίτου Ιωσήφ 24, γωνία Τσιμισκή- κι αργότερα, στο Βελίδειο Πολιτιστικό Κέντρο, όταν αυτός ο καταδιωγμένος και ανέστιος νέος, ήτανε ήδη, φοιτητής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών τους Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Μιλώ για τον αγαπητό μου φίλο Σερχάτ, τον Κούρδο ζωγράφο, αυτόν που επέλεξε συνειδητά να γίνει Έλληνας υπήκοος, αυτόν που, κυνηγημένος από τις τουρκικές διωκτικές αρχές, στα είκοσι του χρόνια και πιο λίγο, διέφυγε το 1984 και ήρθε στην Ελλάδα ως πολιτικός πρόσφυγας, βρίσκοντας αποκούμπι στη φιλόξενη Θεσσαλονίκη, ανέκαθεν πατρίδα των προσφύγων.

Θεωρώ αναγκαίες όλες αυτές τις αναφορές στο περιβάλλον καταγωγής, τη στάση ζωής και τις επιλογές του Σερχάτ, γιατί εκτιμώ ότι επηρεάζουν αποφασιστικά και τις καθαυτό καλλιτεχνικές και δημιουργικές του αναζητήσεις, ενώ ταυτόχρονα συντηρούν δυναμικά έναν ομφάλιο λώρο με τις αξίες των αρχετυπικών του καταβολών, χωρίς να παγιδεύεται σε επιπόλαιες φολκλορικές εκβλαστήσεις.
Να διευκρινίσω στο σημείο αυτό ότι, εξαιτίας όλων αυτών των ανθρώπινων, πολιτικών και καλλιτεχνικών πολυπρισματικών διαπλοκών μας με τον Σερχάτ, υπήρξα πάντα απέναντί του, θετικών προκατειλημμένος. Όπως και τώρα, εξάλλου. Συνεπώς, καθώς δεν είμαι ιστορικός της τέχνης, ούτε και κριτικός, ό,τι θα προσπαθήσω να διατυπώσω για τη ζωγραφική του, είναι απόρροια αυτής της φιλικής διαπλοκής μας, σαν μια ειλικρινής κατάθεση ενός ομοτέχνου του που και αυτός πελαγοδρομεί μέσα στους προβληματισμούς και τα προβλήματα της σύγχρονης τέχνης.

Μορφή, 1991, ξυλογραφία, 29x 29 εκ.

Τα κυρίαρχα θεματογραφικά στοιχεία στην εικαστική έκφραση του Σερχάτ, όπως προκύπτουν και από την τωρινή σειρά των ζωγραφικών και χαρακτικών του έργων που παρουσιάζει στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης, συνιστούν μια έκδηλα ανθρωποκεντρική τοπιογραφία, μεταπλασμένη, βέβαια, κατά τις προσωπικές αισθητικές προσδοκίες του καλλιτέχνη. Θέλω να πω ότι, και όταν ακόμα ζωγραφίζει πρόσωπα ο Σερχάτ, αναδύεται αβίαστα και ο τόπος καταγωγής τους, αλλά και όταν ζωγραφίζει τοπία, αναδύεται το ήθος των ανθρώπων που κατοικούν τον τόπο τους, έστω κι αν λείπουν, πολλές φορές, οι φιγούρες τους από τις συγκεκριμένες συνθέσεις, αφού ο άνθρωπος εκτιμώ πως είναι, κυριολεκτικά σφηνωμένος στη δημιουργική και πολιτική συνείδηση του Σερχάτ, μοιραία, είναι πάντα παρών και στα εικαστικά δημιουργήματά του: ως ηθική υπόσταση βεβαιωμένης ζωικής, αγωνιστικής και ιστορικής παρουσίας, αλλά ταυτόχρονα και ως συνολική κατάθεση των πολιτισμικών του ιδιαιτεροτήτων και αξιών που φέρει, έτσι όπως συμπυκνώνονται αδιάσπαστα στη συλλογική μνήμη ενός λαού, όπως ο Κουρδικός, μέσα από τη μακραίωνη πεισματική διατήρηση ηθών και εθίμων του, ανώνυμων δημοτικών τραγουδιών και έντεχνων επιτευγμάτων επώνυμων, σε όλους τους τομείς της δημιουργικής έκφρασης, λόγια και λαϊκής.
Λιτός, ευθύβολος και ανεπιτήδευτος σαν ζωγράφος και χαράκτης ο Σερχάτ, εκφράζει τα έργα του, με αμεσότητα πρόσληψης, το πείσμα ζωής και την περηφάνια της καταγωγής των ανθρώπων του, θεληματικά καρτερικοί στις δυσπραγίες των καιρών, και με μια εύγλωττη σιωπή στα πρόσωπα των συμπατριωτών του αποτυπώνεται το ήθος της ζωής τους, έτσι όπως μας παραδίδονται αυτές οι πατρογονικά κληρονομημένες ανθρώπινες αρετές, στα έργα των χεριών του, πλουτισμένες με το εικαστικό ταλέντο της προσωπικής του έκφρασης.

Η Zozan και η Χezal, 1996, ξυλογραφία, 18x11 εκ.

Όχι, δεν είναι συντηρητικός ζωγράφος ο Σερχάτ, ούτε του λείπουν οι πληροφορίες για ότι συμβαίνει στις σύγχρονες διεθνείς αγορές της τέχνης, όμως, για τώρα, τουλάχιστον, αισθάνομαι ότι συντηρεί τις δημιουργικές του δυνάμεις, δίνοντας, έστω και από μακριά, το καλλιτεχνικό του στίγμα, για την ενθάρρυνση των αγωνιστικών διεκδικήσεων των συμπατριωτών του, με το όραμα μιας ανεξάρτητης πατρίδας.
Αν, πράγματι, στα έργα του πολιτισμού συνυφαίνεται διαχρονικά και αποτυπώνεται, μάλλον αδιαμφισβήτητα, η πορεία του εθνικού βίου ενός λαού, έ τότε, σίγουρα ο Σερχάτ αποτελεί μέλος του Κουρδικού λαού και της συλλογικής συνείδησής του, μη λησμονώντας ποτέ τον γενέθλιο τόπο του, το Τετουάν, εκεί στο βόρειο τμήμα του Κουρδιστάν, όπου το 1964, είδε το πρώτο φως της ζωής του αυτός ο ευγενής νέος, σαν ένα από τα δώδεκα παιδιά αυτής της εύφορης οικογένειας των γονιών του, παρά τις αναγκαστικές μετοικεσίες και τους διωγμούς που ακολούθησαν στα επόμενα χρόνια, για να μπορεί να ονειρεύεται από τη Θεσσαλονίκη ο Σερχάτ, τη μακρινή πατρίδα του και να τον χαλυβδώνουν από την Ελλάδα οι δύσκολοι αγώνες των συμπατριωτών του.
Μήτρα ζωής ο τόπος της καταγωγής του, το Κουρδιστάν.
Μήτρα δημιουργικής έκφρασης ο κοινός μας τόπος, η Ελλάδα.
Σε ζηλεύω, Σερχάτ, που ακουμπάς τα όνειρά σου πάνω στο σώμα του πολιτισμού δύο λαών, όπως οι Έλληνες και οι Κούρδοι.
Γι΄αυτό και σου αφιερώνω τον τίτλο αυτού του σημειώματος, που προέρχεται, σαν απόσταγμα ζωής, από της μακρινούς λαούς της ΄Απω Ανατολής:
«Πόνος κάνει άνθρωπο στοχαστικό, στοχασμός κάνει άνθρωπο σοφό, σοφία κάνει ζωής υποφερτή».
Εσύ τα ξέρεις όλ΄αυτά, τα σπούδασες, γιατί τα έζησες στο πετσί σου.

Κώστας Λαχάς
Συγγραφέας – Ζωγράφος
Μάρτιος 1997.

* από το θεατρικό έργο του Τζων Πάτρικ « Το Αυγουστιάτικο Φεγγάρι»

Από το κατάλογο "Χαρακτική Σερχάτ - Grafikên Serhad", 1997, Θεσσαλονίκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: